Ziemia Kłodzka. Przewodnik

Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak

Ziemia Kłodzka. Przewodnik

496 stron, plus 32 strony barwne, 58 fotografii kolorowych, 66 czarno-białych, 32 mapki i planiki, okładka miękka ze skrzydełkami, wewnątrz przedniego przeglądowa mapka Kotliny Kłodzkiej. Uwaga: drobna czcionka. Rewasz, wyd. II. Pruszków 2018

ISBN: 978-83-8122-013-2


Przewodnik prowadzi po atrakcyjnych turystycznie i licznie odwiedzanych latem i zimą masywów górskich okalających Kotlinę Kłodzką, którymi są: Góry Stołowe, Orlickie, Bystrzyckie, Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie, Złote i Bardzkie. Opisano liczne uzdrowiska: Kudowa, Polanica, Duszniki, Lądek oraz zabytkowe miasta i miasteczka: Kłodzko, Bystrzyca, Złoty Stok, Srebrna Góra, Radków, Ścinawka, Wambierzyce.

Trudno w Polsce o drugi taki region. Tak wyraźnie odrębny geograficznie, o tak bogatej historii i kulturze, takiej obfitości zabytków z najróżniejszych epok. Ziemia Kłodzka na przestrzeni dziejów należała do Czech, Polski, Austrii, Prus i Niemiec, bywała nawet odrębną prowincją podległą bezpośrednio cesarzowi. Niszczyły ją najazdy husytów, wojska szwedzkie i niemieckie, pruskie i francuskie. Po 1945 r. działały przez kilka lat bolszewickie  Komisje Reparacyjne, po przejściu których, zostawała przysłowiowa ziemia i woda. Mimo tych wszystkich klęsk turysta znajdzie tu i ruiny średniowiecznych zamków i potężne nowożytne twierdze, średniowieczne kościoły i XIX-wieczne rezydencje magnackie, słynne sanktuaria i lokalne miejsca kultu, stare, chłopskie zagrody , mieszczańskie kamienice i okazałą zabudowę uzdrowisk.

Niespotykane jest również, by na tak niewielkim obszarze znajdowała się taka mnogość krajobrazów i środowisk przyrodniczych - od łąk alpejskich na Śnieżniku, przez skalne labirynty i urwiska Gór Stołowych, po unikatowe torfowiska wysokie i efektowne przełomy rzek. Miłośnik geologii znajdzie niezwykłą obfitość rzadkich minerałów, miłośnik świata podziemnego - jaskinie i opuszczone sztolnie kopalni, miłośnik dawnej techniki - stuletnie, wciąż działające elektrownie wodne, a dla szukających spokoju nie zabraknie tu odludnych, nieuczęszczanych zakątków, gdzie tylko zarośnięte ruiny domostw i stare miedze wśród ugorów świadczą o dziejach tej ziemi.

Spis treści

WSTĘP

OD WYDAWCY

Jak korzystać z przewodnika

Konwencje zapisu

GEOGRAFIA ZIEMI KŁODZKIEJ

Jednostki fizjograficzne

Hydrografia

Klimat

Budowa geologiczna

Słowniczek geologiczny

Tektonika ziemi kłodzkiej

Świat roślin

Zbiorowiska leśne i piętra roślinne

Zmiany i zagrożenia szaty roślinnej

Cenne zbiorowiska roślinne ziemi kłodzkiej

Wybrane rzadkie i chronione gatunki roślin ziemi kłodzkiej

Świat zwierząt

Bezkręgowce ziemi kłodzkiej

Kręgowce ziemi kłodzkiej

Rzadkie gatunki ptaków

Introdukowane gatunki zwierząt

Ochrona przyrody

KŁODZKIE TEMATY

Archeologia ziemi kłodzkiej

Dzieje polityczne ziemi kłodzkiej

Rycerze-rozbójnicy ziemi kłodzkiej

Święty Jan Nepomucen — legenda i historia

Ziemia kłodzka podczas wojen husyckich 1419–36

Z dziejów pielgrzymek do Barda

Arnošt z Pardubic

Kłodzka dynastia rzeźbiarzy

Marianna Orańska

Dzieje Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego

Czechosłowackie fortyfikacje graniczne

Kłodzkie legendy

Powódź na ziemi kłodzkiej w 1997 roku

Nietoperze na ziemi kłodzkiej

A. GÓRY BARDZKIE

A1. Granicami ziemi kłodzkiej. Bardo – Kalwaria – Przełęcz Łaszczowa – Ostra Góra – Kłodzka Góra – Przełęcz Kłodzka

A2. Najwyżej w Górach Bardzkich. Kłodzko – Wojciechowice – „Kukułka” – Kłodzka Góra

A3. W odwiedziny do pustelnika. Bardo – Kamień Brygidy – Przełęcz Łaszczowa – Wysoka Droga – Mariańska Górka – Kłodzko

A4. Pątniczymi ścieżkami. Wokół Barda

A5. Grzbietem Gór Bardzkich. Srebrna Góra – Mała Przełęcz Srebrna – Żdanów – Wielka Cisowa – Leszek – Bardo

A6. Po zębach do twierdzy. Srebrna Góra – Kolej Sowiogórska – Wiadukt Żdanowski – Wiadukt Srebrnogórski – Fort Ostróg – Donżon – Srebrna Góra

A7. Dzikimi ostępami Gór Bardzkich. Bardo – Różańcowa – Mężyk – Lisiura – rezerwaty „Cisy” i „Cisowa Góra” – Mikołajów – Żdanów – Mała Przełęcz Srebrna

A8. W bardzkich lasach. Bardo – Opolnica – Wilcze Wądroże – Wilcza – Słup – Wojbórz – Czerwieńczyce

B. OBNIŻENIE NOWORUDZKIE

B1. Wspominając „Zębatkę”. Ścinawka Średnia – Góra Wszystkich Świętych – Słupiec – Garb Dzikowca – Przełęcz Srebrna

B2. Z Magnisami za pan brat. Gorzuchów – Grodziszcze – Bożków – Mały Bożków

B3. Turystyczne ugory Kotliny Kłodzkiej. Czerwieńczyce – Garb Golińca – Czerwony Szaniec – Łączna – Młynów – Ławica – Kłodzko

C. GÓRY STOŁOWE I WZGÓRZA ŚCINAWSKIE

C1. Skalne Grzyby i „kłodzka Jerozolima”. Karłów – Droga nad Urwiskiem – Skalne Grzyby – Studzienna – Wambierzyce – Ratno Dolne – Ścinawka Średnia

C2. W skalnym labiryncie. Kudowa-Zdrój – Jakubowice – Błędne Skały – grzbiet Skalniaka – Karłów

C2a. Skalniak – Fort Karola – Lisia Przełęcz

C3. Góry Stołowe: po stopniach wtajemniczenia. Tłumaczów – Radków – wodospady Pośny – Pasterka – Karłów

C3a. Pasterka – Ostra Góra – Błędne Skały

C4. Przez Skały Puchacza. Duszniki-Zdrój – Skały Puchacza – Lisia Przełęcz – Karłów

C5. Góry Stołowe trochę inaczej. Polanica-Zdrój – Niżkowa – Batorówek – Wambierzyce – Radków

C6. Starymi ścieżkami przez Radkowskie Skały. Radków – Radkowskie Skały – Stroczy Zakręt – Kształtna Łąka

C7. Południową krawędzią Gór Stołowych. Polanica-Zdrój – Zbójeckie Skały – Piekielna Góra – Borowina – Batorów – Urwisko Batorowskie – Skały Puchacza – Białe Skały – Karłów

C7a. W poszukiwaniu sosny błotnej

C7b. Partyjka skata z Kubusiem Puchatkiem, czyli Białe Skały

C8. Najniższe z najwyższych. Polanica-Zdrój – Piekielna Góra – Zamek Leśna – Szczytna

C9. Szczeliniec Wielki — to trzeba zobaczyć. Karłów – Szczeliniec Wielki – Karłów

C10. Przez granitowe Góry Stołowe. Kudowa-Zdrój – Krucza Kopa – Lelkowa Góra

C11. Z Lechem na lwy by. Kulin – Lech – Łężyckie Skałki – Lisia Przełęcz

D. WZGÓRZA LEWIŃSKIE

D1. Do ruin rycerskiej warowni. Duszniki-Zdrój – zamek Homole – Grodczyn – Przełęcz Lewińska – Dańczów – Kudowa-Zdrój

D2. Przez Pogórze Orlickie. Kulin – grzbiet Grodźca – Lewin Kłodzki – Taszów – Kocioł – Miejski Lasek – Kozia Hala

D3. Do sanktuarium w Zielonej Dolinie. Kudowa-Zdrój – Źródło Marii – Brzozowie

E. GÓRY ORLICKIE

E1. Szlak imienia M. Orłowicza. Przełęcz Spalona – Rozdroże pod Uboczem – Lasówka – Zieleniec – Złota Sztolnia – Kozia Hala – Duszniki-Zdrój

E2. Śladami „kłodzkiego Rübezahla”. Zieleniec – Orlica – Kozia Hala

E3. Do „Masaryčki”. Zieleniec – Masarykowa Chata na Šerlichu

E4. Orlica od czeskiej strony. Orlica – Olešnice v Orlických Horách – Kozia Hala

E5. Orlicka grzbietówka – część północna. Šerlich – Velká Deštná – Homole – Kunštátská Kaple – Pěticesti – Mostowice

E6. Pętla przez Rokytnice. Mostowice – Pěticesti – Zakletý  – Říčky – dolina Říčki – Rokytnice v Orlických Horách – Niemojów

E7. Orlicka grzbietówka – część środkowa. Niemojów – Žamberské Lesy – Hanička – Anenský Vrch – Komaří Vrch – Pěticesti

E8. Szlakiem przemytników i zbójników. Niemojów – Bartošovice – Zemská Brána – Klášterec nad Orlicí – Pastviny – Adam – České Petrovice – Kamieńczyk

F. GÓRY BYSTRZYCKIE

F1. Z Vogelhannesem do Topielisk. Polanica-Zdrój – Sokołówka – Pokrzywno – Kamienna Góra – Rozdroże pod Bieścem – Torfowisko pod Zieleńcem – Zieleniec

F2. Szlakiem starych fortów. Polanica-Zdrój – Pokrzywno – Łomnicka Równia – Huta – Zalesie – Stara Bystrzyca – Bystrzyca Kłodzka

F2a. Przez całą Wieczność

F3. Jeśli ktoś lubi spokój. Duszniki-Zdrój – schronisko „Pod Muflonem” – Rozdroże pod Bieścem – Biesiec – Przełęcz pod Uboczem – przełęcz Spalona

F4. Grzbietem Wolarza. Duszniki-Zdrój – schronisko „Pod Muflonem” – Szklana Dolina – Wolarz – Piekielna Dolina – Polanica-Zdrój

F5. Doliną Bystrzycy. Szczytna – Nowe Bobrowniki – Szklana Dolina – siodło między Zbójnicką Górą a Smolną – dolina Bystrzycy – Młoty

F6. Asy Gór Bystrzyckich. Przełęcz Spalona – Jagodna – Gniewoszów – zamek Szczerba – jaskinia Solna Jama – Różanka – Międzylesie

F7. Doliną Szklarnika. Młoty – Spalona – przełęcz Spalona

G. RÓW GÓRNEJ NYSY

G1. Śladami magnatów i rycerzy. Romanowskie Źródła – Mielnik – Wapniarka – Gorzanów – Stara Łomnica – Szczawina – Huta

G2. Do Pasterskich Skał. Długopole-Zdrój – Wilkanów – Marianówka – Idzików – Nowy Waliszów

H. MASYW ŚNIEŻNIKA

H1. W plątaniechta na Puchaczówkę. Międzygórze – przełęcz Puchaczówka

H7. Przez Marnie działów wodnych. Międzylesie – Opacz – Trójmorski Wierch – Śnieżnik

H2. Przez progi tektoniczne. Międzylesie – Jodłów – Śnieżnik

H3. Szlakiem kozic. Międzygórze – Śnieżnik

H4. Trawersem Małego Śnieżnika. Międzygórze – Przełęcz Puchacza

H5. Przez zapomniane dolinki. Międzygórze – Nowa Wieś – Wodospady Nowinki – Jodłów – Jasień

H6. Drogą Albrię Śnieżną na Czarną Górę. Międzygórze – Wodospad Wilczki – Ogród Bajek – Igliczna – Czarna Góra

H8. Przez Czarną Górę na Śnieżnik. Przełęcz Puchaczówka – Czarna Góra – Żmijowiec – Śnieżnik

H9. Dolina niedźwiedzia jaskiniowego i uranu. Stronie Śląskie – Jaskinia Niedźwiedzia – Śnieżnik

H10. Przez góry i doliny na Śnieżnik. Nowa Morawa – Przełęcz Staromorawska – Kamienica – Przełęcz pod Młyńskiem – schronisko „Na Śnieżniku” – Śnieżnik

H11. Graniczną ścieżką. Bolesławów – przełęcz Płoszczyna – przełęcz Głęboka Jama – Śnieżnik

H11a. Bolesławów – przełęcz Głęboka Jama

I. KROWIARKI

I1. Kwintesencja panoram. Żelazno – Romanowo – Kwaśniak – Skowronia Góra – Biała Woda – przełęcz Puchaczówka

I2. Spokojnie pod górę, na oscypka. Lądek-Zdrój – Kąty Bystrzyckie – Przełęcz pod Chłopkiem – przełęcz Puchaczówka

J. GÓRY BIALSKIE

J1. Drogą Marianny do serca Gór Bialskich. Nowa Morawa – Przełęcz Sucha – przełęcz Dział – Stary Gierałtów

J2. Bialską Pętlą do Bielic. Stronie Śląskie – Goszów – przełęcz Dział – Czernica – Bielice

J3. Bialskie Drogi. Przełęcz Gierałtowska – Nowy Gierałtów – Czernica – Przełęcz Sucha – Nowa Morawa – Bolesławów

K. GÓRY ZŁOTE

K1. Pierwotna puszcza czeka. Przełęcz Płoszczyna – Rudawiec – rezerwat „Puszcza Śnieżnej Białki” – Bielice

K2. Złota granica. Bielice – Kowadło – Czartowiec – Przełęcz Gierałtowska – Przełęcz Karpowska – zamek Karpień – Przełęcz Lądecka

K3. Jawor, jawor, jaworowi ludzie. Złoty Stok – Jawornik Wielki – Orłowiec – Wójtówka – Lądek-Zdrój

K4. Jaskinie Gór Złotych. Przełęcz Kłodzka – Przełęcz Chwalisławska – Ptasznik – Przełęcz Leszczynowa – Jaskinia Radochowska – Cierniak – Radochów – Lądek-Zdrój

K5. Pradoliną Białej Lądeckiej na jagody. Orłowiec – przełęcz Różaniec – Borówkowa – Przełęcz Lądecka

K6. Poznajemy okolice lądeckiego zdroju. Lądek-Zdrój – Trojak – zamek Karpień

K7. Śledząc lądeckich kuracjuszy. Lądek-Zdrój – Przełęcz Lądecka

K8. Śladami demokratycznej opozycji. Lądek-Zdrój – Lutynia – Bazaltowe Słupy – Skalny Wąwóz – Wrzosówka – Biała Studnia – Borówkowa

SŁOWNIK MIEJSCOWOŚCI

INFORMACJE PRAKTYCZNE

Dojazd i komunikacja

Noclegi

Informacja turystyczna

Zdrowie i bezpieczeństwo

Mapy

Ziemia kłodzka w internecie

SKOROWIDZ NAZWISK

SKOROWIDZ NAZW